Pestisit
Pestisit, böcekler, kemirgenler, hastalık yapıcı mikroorganizmalar ve yabancı otlar gibi zararlılara karşı kullanılan kimyasal öldürücülerin tümüne verilen genel bir isimdir.
Pestisitlerin Yapısı
Pestisitler, hedef alınan organizmanın türüne, formülasyonlarına, etken maddelerinin kimyasal yapılarına, zararlıların yaşam evrelerine ve etki yollarına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır. Pestisitler yapıları nedeni ile, memeliler, sucul canlılar, kuşlar ve diğer canlılar açısından da oldukça tehlikelidir. Bu sebeple pestisitler kurallara uygun bir şekilde ve uzmanlar tarafından kullanılmalı, etiketlerinde yazan uyarılara uyulmalı ve pestisit atıkları usulüne uygun olarak imha edilmelidir.
Pestisitler yapıları gereği içeriklerinde birçok farklı maddeyi ihtiva ederler. Temel olarak pestisitlerin yapısı üç ana maddeden oluşmaktadır
- Etken madde (Zararlıyı öldüren madde)
- Dolgu maddeleri
- Yardımcı maddeler
Pestisit Çeşitleri Nelerdir?
Dünya’da ve ülkemizde kimyasal mücadele diğer mücadele yöntemlerine göre hem daha ekonomik hem de kısa sürede sonuç verdiği için en çok tercih edilen yöntemlerin başında gelir. Bu sebeple, çok geniş alanlarda uygulama imkânı bulunan Dünya pestisit sektörü, ekonomik ve teknolojik anlamada oldukça gelişmiştir. 2016 yılı itibari ile Dünya Pestisit pazarı yaklaşık 50 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. İçerisinde oldukça geniş bir ürün yelpazesi barındıran bu kimyasal öldürücüler, birçok farklı pestisit çeşitleri şeklinde tüketiciye sunulmaktadır
Pestisit Yönetmeliği
Ülkemizde Pestisitlerin gıda üzerinde kullanımı ve kalıntıları konusunda, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğince belirlenmiştir. Bu yönetmelik ülkemizde işlenmiş veya işlenmemiş hayvansal veya bitkisel gıda ürünlerinde bulunabilecek maksimum kimyasal kalıntı limitlerini belirler ve düzenler.
Pestisit Analizi
Günümüzde tarım yapılacak alanlarının kısıtlı olması ve birim alandan yüksek tarımsal verim elde edilmek istenmesi nedeni ile tarımsal ve gıda üretim alanlarında haşereler ile mücadelede oldukça yoğun bir şekilde pestisit kullanımı yaygınlaşmıştır. Pestisitler her ne kadar tarımsal üretim açısından yararları olsa da aynı zamanda insan ve çevre sağlığını tehdit eden kimyasal kirleticilerin de başında gelmektedir. Gıda maddelerinin tüketilmesi sonucu insanların bünyelerine geçme riski bulunan pestisitlerin, gıda maddeleri üzerinde pestisit kalıntı limitleri belirlenmiştir. Bu limitler laboratuvarlarda uygulanan bazı yöntemler ile kolayca tespit edilmektedir.
Pestisitler Nasıl Kullanılmalıdır?
Pestisitler piyasaya kullanıma hazır olarak sunulmak ile beraber, kullanım öncesi ve sonrasında alınması gerekli önemli tedbirler bulunmaktadır. Bunlar;
- Pestisitler her zaman eğitimli ve uzman personel tarafından kullanılmalıdır.
- Pestisitleri kullanmadan önce ürünün etiketini mutlaka okunmalı ve üreticinin önermiş olduğu tedbirleri mutlaka alınmalıdır.
- Pestisit hazırlamadan önce, eldiven, maske, koruyucu gözlük vb. iş güvenliği tedbirlerinin alınması gereklidir.
- Pestisitler mutlaka üreticinin önerdiği dozlarda uygulanmalıdır.
- Pestisitler uygulanmadan önce evcil hayvan ve zarar görebilecek canlılar ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
- Pestisitler tavsiye edilen durum dışında kullanılmamalıdır. Doğru pestisit, doğru zararlıya ve doğru zamanda kullanılmalıdır.
- Pestisit uygulamaları esnasında cilde veya istenmeyen alanlara pestisit değdiğinde, pestisit değen bölge sabunlu su ile iyice yıkanmalıdır.
- Boş pestisit kapları dere vb. su kaynaklarına veya kentsel çöp alanlarına atılmamalıdır.
- Pestisit uygulaması esnasında veya sonrasında baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, göz kapaklarında aşırı yorgunluk, terleme, göz kararması gibi zehirlenme belirtileri görülmesi halinde hemen doktora gidilmelidir.
Pestisitlerin Zararları
Pestisitler insanlara ve çevreye iki farklı şekilde zarar vermektedir. Bunlardan ilki solunum, ağzı ve deri yolu ile maruz kalmaktır. Özellikle ilaçlama işçileri ve ilaçlama yapılan alanda bulunan kişilerde hatalı uygulamalar sonucu gözlenmektedir. Belirtileri genellikle, çarpıntı, ishal, kusma, soğuk terleme, solunum güçlüğü ve alerjik reaksiyonlar şeklinde gözlemlenebilir. Diğer bir pestisit zehirlenme şekli ise dolaylı yollardan zehirlenmedir. Bu durum ilaçlanmış ürün veya alandan, temas, gıda tüketimi şeklinde gerçekleşmektedir. Pestisit zehirlenmelerinden korunmak için, ilaçlama uygulamaları kesinlikle uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. İlaçlama uygulamaları doğru doz ve ilaç üreticilerinin talimatları doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. Zehirlenme durumunda UZEM (114) Ulusal Zehir Danışma Merkezinden destek alabilirsiniz.
Pestisitlerin Sınıflandırılması
Halk sağlığı veya Tarımsal zararlıları kontrol altına almak için kullanılan en etkin yöntemlerden birisi olan Pestisit kullanımı, tüketiciye sunmuş olduğu avantajlar sayesinde en çok tercih edilen yöntemdir. Dünyada ilk kullanılan Pestisitler Kükürt ve Arseniktir. Bunu takiben 1943 yılında piyasaya sunulan DDT neredeyse bir kimyasal devrim olarak kabul edilmiştir. Ancak 1960’lı yıllarda yapılan araştırmalarda DDT’nin tamamen kanserojen olduğu ispatlanmış ve kullanımı 1980’li yılların sonlarına doğru tüm ülkeler sırayla kullanımını yasaklamışlardır. Daha sonra yeni bilimsel gelişmeler ışığında Pestisitler kullanıldıkları zararlı türü, zararlıların biyolojik dönemleri, etki yolları vb. gibi kriterlere göre sınıflandırılarak spesifik kimyasal uygulamalar ve yöntemler geliştirilmeye başlanmıştır. Kısaca Pestisitlerin sınıflandırılmasına bir göz atalım.
Hedef Alınan Zararlı Türüne Göre Pestisitler
- İnsektisit: Böcekleri öldüren ilaçlar
- Rodentisit: Kemirgenleri öldüren ilaçlar
- Molluskisit: Salyangoz ve yumuşakçaları öldüren ilaçlar
- Akarisit: Akarları ve örümcekleri öldüren ilaçlar
- Nematisit: Nematodları öldüren ilaçlar
- Mollusisit: Salyangoz ve yumuşakçaları öldüren ilaçlar
- Fungusit: Mantarları (Fungus) öldüren ilaçlar
- Atraktantlar: Çekiciler
- Repellentler: Kaçırıcılar
- Avisit: Kuşları öldüren ilaçlar
- Afisit: yaprak bitlerini (Afidler) öldüren ilaçlar
Etki Ettiği Yaşam Dönemine Göre Pestisitler
- Ovisit: Zararlıların yumurta evresine etki eden ilaçlar
- Larvasit: Zararlıların larva evresine etki eden ilaçlar
- Erginleri öldüren
Etki Yollarına Göre Pestisitler
- Mide zehirleri: Yem şeklindeki zehirler
- Temas etkili sinir sistemi etkili zehirler
- Fumigant, solunum sistemi etkili zehirler
Kullanım Şekillerine Pestisitler
- Sıvı
- Gaz
- Toz
Etkili Maddelerine Pestisitler
- İnorganik maddeler
- Organik maddeler
- Bitkisel maddeler
- Sentetik pretroidler
- Organik fosforlular
Formülasyon Tiplerine Göre Pestisitler
- Toz ilaçlar (P)
- Islanabilir toz ilaçlar (WP)
- Emülsiyon konsantre ilaçlar (EC)
- Süspansiyon konsantre ilaçlar (SC)
- Kapsül halinde formüle edilmiş ilaçlar (CS)
- Granüller (G)
- Suda dağılabilen granüller (WG)
- Jel yemler
- Peletler, tabletler, macunlar
- Aerosol (AE)
- Zehirli Yemler (RB)